floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Centaurea macrocephala
 
Şavşat / Artvin - Temmuz 2019 © Mustafa Gökmen
Centaurea macrocephalaCentaurea macrocephala
Gözlem bildir
Sarıbaş
Asteraceae / Centaurea / Centaurea macrocephala
mapmap
Sarıbaş (Centaurea macrocephala) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de sadece Erzurum-Kars alt bölgesinde doğal yayılış göstermektedir. 400–2000 m yüksekliklerde; çayırlıklar açıklıklarda doğal olarak yetişirler.

Bilimsel olarak Centaurea macrocephala Puschk. ex Willd. şeklinde tanımlanır.

Centaurea etimolojisi

Centaurea cins adı Latincede `yüz` anlamına gelen centum kelimesi ile `altın` anlamına gelen aurum kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; cinsin ilk tür örneğinin parlak sarı çiçeklerine işaret eder.

macrocephala etimolojisi

Macrocephala Latincede `büyük` anlamına gelen macro kelimesi ile `baş` anlamına gelen cephala kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; genellikle türün çiçek tablasının büyüklüğüne işaret eder. ex kısaltması, bu kısaltmayı takip eden ismin bu türü kabul görür şekilde yayınladığı ancak bunu `ex´ kısaltmasından önce gelen yayıncının kabul görmeyen açıklamalarına dayandırdığını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Puschk. kısaltması bilim insanı B.M. Puschkarew () için kullanılmıştır. Willd. kısaltması bilim insanı Carl Ludwig Willdenow (1765-1812) için kullanılmıştır.

Morfoloji


50–170 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler genellikle çok sayıda, dik, dallanmayan veya uca doğru dallanmış, ülgerli, ince örümcek ağsı-kaba tüylü ve uca doğru borumsudur. Yapraklar ters mızraksı-yumurtamsı, kısa ülgerli veya ± çıplak, reçinemsi bezeli; dip ve merkeze yakın gövde yaprakları saplı, 10–30 cm, tam kenarlı veya sığ dişli; gövde kısmındaki yapraklar sapsız, hafifçe sarkık, 5–10 cm, tam kenarlı, sıklıkla ± dalgalı ve keskin uçlu, uca yakın olanlar daha küçüktür. Çiçeklenme Haziran-Eylül aylarında; çiçek durumu terminal ve tepecik, sapsız; involukrum yumurtamsı, 25–35 mm; filari gövdeleri soluk yeşil veya saman rengi, yumurtamsı veya genişçe mızraksı, tüysüz, uç kısımları dik veya yayılı, kahverengi kuru zarsı, 1–2 cm geniş, batıcı saçaklı, bazen 1-2 mm dikensi uçlu; çiçekcikler çok sayıda, sarı; dilsi çiçekçiklerin taçları hafifçe daha geniş, ~4 mm; tüpsü çiçekçiklerin taçları ~3.5 mm´dir. Meyve kapçık, 7–8 mm; papuslar yassı, sivri ve 5–8 mm´dir.

listMaplistPiclist

Gözlemler


Centaurea macrocephalaŞavşat / Artvin
Temmuz 2019 ©Mustafa Gökmen
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Centaurea türleri: C.acicularis, C.aegialophila, C.aggregata, C.akmanii, C.aksoyi, C.aladaghensis, C.albiflora, C.albonitens, C.amaena, C.amanicola, C.amanosensis, C.antalyensis, C.anthemifolia, C.antiochia, C.antitauri, C.aphrodisea, C.arenaria, C.arifolia, C.armena, C.athoa, C.aucheri, C.austroanatolica, C.aytugiana, C.aziziana, C.babylonica, C.balsamita, C.baseri, C.behen, C.bingoelensis, C.bruguierana, C.cadmea, C.calcitrapa, C.calolepis, C.cankiriensis, C.carduiformis, C.cariensiformis, C.cariensis, C.cassia, C.cataonica, C.chaldaeorum, C.cheirolepidoides, C.cheirolopha, C.chrysantha, C.consanguinea, C.coronopifolia, C.cuneifolia, C.davisii, C.deflexa, C.demirizii, C.depressa, C.derderiifolia, C.dichroa, C.diffusa, C.doddsii, C.drabifolia, C.drabifolioides, C.dursunbeyensis, C.elazigensis, C.ensiformis, C.ertugruliana, C.fenzlii, C.foliosa, C.gigantea, C.glabroauriculata, C.glastifolia, C.goksivriensis, C.gulissashvilii, C.hakkariensis, C.halophila, C.handelii, C.haradjianii, C.haussknechtii, C.helenioides, C.hermannii, C.hierapolitana, C.hyalolepis, C.iberica, C.inermis, C.inexpectata, C.isaurica, C.jacea, C.kaynakiae, C.kilaea, C.kirmacii, C.kizildaghensis, C.kochiana, C.kotschyi, C.kurdica, C.lanigera, C.laxa, C.leptophylla, C.longifimbriata, C.luschaniana, C.lycaonica, C.lycia, C.lycopifolia, C.lydia, C.macrocephala, C.macroptilon, C.malatyensis, C.marashica, C.mersinensis, C.nallihanensis, C.nemecii, C.nerimaniae, C.nigrescens, C.nivea, C.nydeggeri, C.obtusifolia, C.ochrocephala, C.odyssei, C.oltensis, C.olympica, C.pamphylica, C.paphlagonica, C.patula, C.persica, C.pestalozzae, C.phrygia, C.pichleri, C.pinetorum, C.polyclada, C.polypodiifolia, C.pseudokotschyi, C.pseudoreflexa, C.pseudoscabiosa, C.pterocaula, C.ptosimopappa, C.ptosimopappoides, C.pulchella, C.reflexa, C.regia, C.reuteriana, C.rhizantha, C.rhizocalathium, C.rigida, C.rupestris, C.sakariyaensis, C.salicifolia, C.saligna, C.salonitana, C.sclerolepis, C.scopulorum, C.sennikoviana, C.sericea, C.serpentinica, C.sieheana, C.sipylea, C.sivasica, C.solstitialis, C.sosnowskyi, C.spectabilis, C.spicata, C.spinosa, C.stapfiana, C.stereophylla, C.stevenii, C.subcordata, C.szovitsiana, C.tardiflora, C.thracica, C.tomentella, C.tossiensis, C.tuzgoluensis, C.ulrichiorum, C.urvillei, C.vanensis, C.vermiculigera, C.virgata, C.wagenitzii, C.werneri, C.wiedemanniana, C.yaltirikii, C.yozgatensis, C.zarrei, C.zeybekii, C.ziganensis




Kaynaklar
  1. Flora of North America | Volume 19, 20 and 21 | Page 183, 185
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)