floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Colchicum atticum
 
Kısık / Uşak - Aralık 2021 © Serdar Ölez
Colchicum atticumColchicum atticumColchicum atticumColchicum atticumColchicum atticumColchicum atticumphotos
Gözlem bildir
Yırtıkçiğdem
Colchicaceae / Colchicum / Colchicum atticum
mapmapmapmapmapmapmap
Yırtıkçiğdem (Colchicum atticum) Acıçiğdemgiller (Colchicaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Güney Marmara, Batı Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Antalya alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 100-2000 m yükseklikler arasında; aşırı otlanmış çimenlik kireçtaşı yamaçlar, kumlu tortulu şistli çıplak yamaçlar ve açık karaçam ormanlarında doğal olarak bulunurlar. 

Bilimsel olarak Colchicum atticum Spruner ex Tommas şeklinde tanımlanır.

Colchicum etimolojisi

Colchicum Antik Çağ'da Türkiye`nin Batı Karadeniz Bölgesi ve Gürcistan`ın bir bölgesini içine alan eski bir krallığın adı olan Colchis {Yunanca} kelimesinden türetilmiştir; yine bu isimle mitolojide Argonautların varış yerinden (Medea ve Altın Örtü) bahsedilmektedir.

atticum etimolojisi

Atticum Atina çevresindeki bölgelere işaret eder; Atinalı anlamına gelen Latince Atticus ve Yunanca Attikos kelimelerinden türetilmiştir; türün ilk belirlendiği bölgeye işaret ettiği sanılmaktadır. ex kısaltması, bu kısaltmayı takip eden ismin bu türü kabul görür şekilde yayınladığı ancak bunu `ex´ kısaltmasından önce gelen yayıncının kabul görmeyen açıklamalarına dayandırdığını belirtir.

Spruner etimolojisi

Bilimsel adlandırmada kullanılan Spruner kısaltması türün Alman botanikçi Wilhelm Spruner von Mertz (1805-1874) tarafından yayınlandığını gösterir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Spruner kısaltması bilim insanı Wilhelm Spruner von Mertz (1805-1874) için kullanılmıştır; Mertz Alman botanikçidir.

Morfoloji


Çiçek soğanı 15-20 x 10-15 mm boyutlardadır ve dikdörtgenimsi-yumurta biçimlidir; dışta kalan tabakalar siyah veya siyahımsı-kahverengi renkte ve derimsi dokudadır; en içteki gömlek koyu kahverengidir ve boyun 1 cm kadardır. Yapraklar genellikle 4 adettir, şeritsi veya şeritsi-mızraksı formdadır; çiçek gelişimi sırasında 3-5 x 0.2-0.3 cm boyutlardadır, sonraları 18 x 0.3-0.5 cm΄ye kadar ulaşır; yeşil renkli, keskin uçlu ve kirpikli veya az pürüzlü kenarlıdır. Çiçeklenme kasım-nisan ayları arasında gerçekleşir; her soğan 3-5 çiçek verir. Çiçekler beyaz ile eflatunumsu-pembe arasın bir renktedir. Tepaller şeritsi ile hemen hemen eliptik arası bir formda ve 20-25 x 3 mm boyutlardadır; taban kısmı genellikle kulaksızdır. Sapçıklar 8 mm boydadır; ercikler siyah, derin eflatunumsu-siyah veya yeşilimsi-siyah renkte ve 2-3 x 1 mm boyutlardadır; polenler soluk sarı renktedir. Tepecikler tüm uzunlukları boyunca ayrılmıştır (gösterge özellik). Kapsül meyve elipsoid veya yumurta biçimlidir ve 15-25 mm uzunluktadır.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Colchicum atticumÇankaya / Ankara
Aralık 2023 ©Mustafa Gökmen
Colchicum atticumKısık / Uşak
Aralık 2021 ©Serdar Ölez
Colchicum atticumGüre / Uşak
Şubat 2021 ©Mustafa Gökmen
Colchicum atticumAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Colchicum türleri: C.antepense, C.atticum, C.balansae, C.baytopiorum, C.bivonae, C.boissieri, C.burttii, C.chalcedonicum, C.chlorobasis, C.cilicicum, C.crocifolium, C.davisii, C.decaisnei, C.dolichantherum, C.figlalii, C.heldreichii, C.hirsutum, C.ignescens, C.imperatoris-friderici, C.inundatum, C.kotschyi, C.kurdicum, C.lagotum, C.leptanthum, C.lingulatum, C.macrophyllum, C.manissadjianii, C.micaceum, C.micranthum, C.minutum, C.munzurense, C.paschei, C.persicum, C.polyphyllum, C.raddeanum, C.sanguicolle, C.serpentinum, C.sieheanum, C.soboliferum, C.speciosum, C.stevenii, C.szovitsii, C.trigynum, C.triphyllum, C.turcicum, C.umbrosum, C.variegatum




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2021)
  2. Plant database entry for naked ladies (Colchicum atticum) with 29 data details. (2021). The National Gardening Association. https://garden.org/plants/view/241909/Naked-Ladies-Colchicum-atticum/
  3. Colchicum atticum, Spruner ex Tommas 1840. (2021). greekflora.gr. https://www.greekflora.gr/el/flowers/0995/Colchicum-atticum
  4. Colchicum atticum Spruner ex Tommas. (2021). GBIF. https://www.gbif.org/species/2739699
  5. Attica | Etymology, origin and meaning of Attica by etymonline. (2021). Etymonline - Online Etymology Dictionary. https://www.etymonline.com/word/attica
  6. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  7. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  8. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  9. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)