Taşkesen (Lithospermumarvense) Hodangiller (Boraginaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Orta Kızılırmak, Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2500 m yükseklikler arasında; kireçtaşı yamaçlar, tarla kenarları, mısır tarlaları, taşlık alanlar, nadas tarlaları, bozkırlar ve benzeri yerlerde gözlemlenebilir.
Bilimsel olarak Lithospermumarvense L. şeklinde tanımlanır.
arvense etimolojisi
Arvense Latincede tarla, tarladan, tarla ile ilgili anlamlarında kullanılır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.
Morfoloji
Gövde basit veya dallanmış, çiçeklenme döneminde ( 2- ) 8-30 cm, dar açılı veya dik gelişen, basıktan yaygın-sert kıllıya kadar, meyvelenme zamanına doğru daha uzayan. Yapraklar şeritsi, mızraksı, hemen hemen eliptik veya ters mızraksı, 8-45 x 2-12 mm, keskin uçludan küt uçluya kadar, sapsız, sıklıkla hafifçe rengi değişmiş. Çiçek durumu çiçeklenme zamanı yoğun, meyvelenme zamanı seyrek ve uzamış. Çiçek sapı 1-3 mm, meyvelenme zamanına doğru kalınlaşan ve 5 mm´ye uzayan. Çanak 3-4 mm, beyazımsı sert kıllı, olgunlaştıkça büyüyen 4-8 mm´ye kadar (meyvelenme zamanı) büyüyen. Taç beyaz, soluk veya koyu mavi veya eflatunumsu, hunimsi, 5-7 mm; üst geniş kısmı 3-4 mm çapta. Sert kabuklu küçük meyve 2.5-4 x 1.5-2.5 mm, belli belirsiz çift şişkin (göbekli), siğilli-buruşuk, gaga (dar uç kısım) yarı dik, koptuğu yerde kalan iz 0.75 mm´ye kadar geniş.
Benzer taxonlarLithospermum arvense eşisimleri/sinonimleri:Buglossoidesarvensis Türkiye´de doğal yayılan Lithospermum türleri:L.arvense
Kaynaklar
Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)