Sarıgül / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Mustafa Gökmen

Gözlem bildir

Yaylatütünü

Boraginaceae / Solenanthus / Solenanthus stamineus

Yaylatütünü (Solenanthus stamineus) Hodangiller (Boraginaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Orta ve Doğu Karadeniz, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 950-3660 m yükseklikler arasında; volkanik moloz yığınlarında, taşlık veya çimenlik yamaçlarda, yol kenarlarında; sıklıkla dere boylarında gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Solenanthus stamineus (Desf.) Wettst. şeklinde tanımlanır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Desf. kısaltması bilim insanı René Louiche Desfontaines (1750-1833) için kullanılmıştır. Wettst. kısaltması bilim insanı Richard Wettstein (1863-1931) için kullanılmıştır.

Morfoloji

Dik gelişen, yumuşak kaba tüylü, çok yıllık bir türdür. Gövdeler 17-40 cm ve yoğun yapraksıdır. Yapraklar genellikle ± yoğun kaba tüylü veya ipeksi tüylü, hemen hemen eliptik veya eliptik, alt kısımlar nadiren yumurtamsı; dip yapraklar 9-21 x 2.5-4.5 cm, yaprak sapına doğru incelir yapıda; gövde kısmındaki yapraklar sapsız veya kısaca saplı, eliptik veya hemen hemen dikdörtgenimsi formdadır. Talkım çevresel dizili değildir, hemen hemen yumurta biçimli birleşik salkım çiçek kurulu oluştur. Çanak loblar yumurtamsı veya dikdörtgenimsi-mızraksı formdadır. Taç kırmızı veya kırmızımsı-eflatun renktedir, mavimsi-menekşe rengine çalar, 4.5-6.5 mm boyutlardadır ve uç kısmında ± kısa, üçgen biçimli, küt veya sivrimsi loblar bulunur; pullar küçük ve üçgen biçimlidir. Sapçıklar eşit veya birbirlerinden hafifçe farklıdır. Boyuncuk dışa taşmıştır. Sert kabuklu küçük meyve yumurta biçimli, 6.5-10 x 6-11 mm, sırt yüzeyi seyrek tüysü dikenli; kenarlar kalkık ve yoğun tüysü dikenli; küçük yumru arasında az veya çok sayıda tüysü dikenler bulunur.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan Solenanthus türleri: S.abayi, S.circinnatus, S.formosus, S.stamineus

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.