Juniperus excelsa

NGBB / İstanbul - Mayıs 2015 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Boylu Ardıç

Cupressaceae / Juniperus / Juniperus excelsa

Boylu Ardıç (Juniperus excelsa) Servigiller (Cupressaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.

Bilimsel olarak Juniperus excelsa M.Bieb. şeklinde tanımlanır. Juniperus Latincede aynı yazımla ardıç ağaçları için kullanılan sözcüktür; etimolojik kökeni belirsizdir, Kelt dilinde çalı anlamına gelen gen kelimesi ile acı/kekre anlamına gelen prus kelimelerinin birleşiminden türetilmiş olabilir. Excelsa Latincede `sınırların ötesinde, hariçte kalan` anlamına gelen ex- öneki ile `yükselmek` anlamına gelen cellō kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; boyca görece uzun anlamında kullanılmıştır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. M.Bieb. kısaltması bilim insanı Friedrich August Marschall von Bieberstein (1768-1826) için kullanılmıştır.

Morfoloji

15 (-25) m boylanabilen, monopodiyal gövdeli ağaç formunda, nadiren sık dallı çalı formunda gelişen, herdem yeşil, odunsu bir türdür. Gövde kabuğu gri-kahverengidir; gençken pürüzsüzdür, sonraları boyuna dar şeritler halinde çatlaklıdır. Dallar gövdeye dik veya dar açılıdır. Sürgünler yuvarlak veya dörtgenimsi kesitli, başlangıçta yeşil, ilerleyen dönemlerde gri renktedir. Tomurcuklar pulsuzdur. Genç bireyler 6-8 yaşlarına kadar iğne yapraklı, olgun bireyler pulsu yapraklıdır. İğne yapraklar 5-6 mm uzunluğunda, sürgüne üçlü çevrel dizili veya karşılıklı dizilidir. Pulsu yapraklar sarımsı-yeşil, mavi-yeşil veya donuk yeşil renktedir; 1-1,5 × 0,5-0,8 mm boyutlarda ve yumurtamsı-eşkenar dörtgenimsi formdadır; diziliş karşılıklı ve kiremitvaridir; taban sürgün üzerinde aşağı doğru uzamıştır; uç kısım genç yapraklarda sivrimsi, sonraları küttür, uç serbest değildir; sırt ortasında belirgin bir salgı bezi bulunur. Erkek çiçek kozalakları sürgün uçlarında tek tek yer alır; önceleri yeşilimsi, olgunlaştığında sarımsı-kahverengidir; yumurtamsı-silindirik formda ve 2,5-3,5 mm uzunluğundadır. Dişi çiçek kozalakları sürgün uçlarında tek tek yer alır; turuncu-yeşil renkte ve 4 veya 6 pulludur. Tozlaşma ilkbaharda gerçekleşir. Kozalaklar iki yılda olgunlaşır. Olgun kozalaklar küremsi formda ve 5-12 mm çaptadır; yüzey hafif dumanlı ve koyu eflatunumsu kahverengidir. Her bir kozalak 4-10 tohum taşır; tohumlar sivri uçlu ve uzun yumurtamsı biçimdedir. Juniperus excelsa’nın Türkiye’de yetişen 2 alttürü bulunmaktadır:.
Juniperus excelsa subsp. excelsa: Sürgünler 0,7-1,0 mm çapında, yuvarlak veya belli belirsiz dört köşe kesitlidir, gövdeye düzenli olarak dizilmişlerdir. Olgun kozalaklar 6-11 mm çapındadır; genellikle daha koyu renkli, yüzey mavi buğulu veya beyaz pudramsıdır.
Juniperus excelsa subsp. polycarpos: Sürgünler daha kalın 1,0-1,3 mm çapında, kesiti hemen hemen yuvarlaktır; gövdeye dağınık dizilidir. Olgun kozalaklar 8-12 (14) mm çapındadır; pembemsi kahverengi-morumsu-mavi renktedir ve yüzeyi buğuludur.

listMap

Gözlemler

Kumluca / Antalya
Nisan 2025 ©Serdar Ölez Juniperus excelsa

Eğrisöğüt / Pınarbaşı / Kayseri
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Juniperus excelsa

Kömürcü / Niğde
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Juniperus excelsa

Gürün / Sivas
Mart 2024 ©Mustafa Gökmen Juniperus excelsa

Cumhuriyet / Beypazarı / Ankara
Mart 2024 ©Serdar Ölez Juniperus excelsa

Döşemealtı / Antalya
Nisan 2023 ©Serdar Ölez Juniperus excelsa

Han / Eskişehir
Kasım 2022 ©Serdar Ölez Juniperus excelsa

Eymir / Nallıhan / Ankara
Eylül 2022 ©Serdar Ölez Juniperus excelsa

Toplam 39 gözlem
Tüm gözlemleri göster

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.

Benzer taxonlar

Sinonim adlandırmalar: Juniperus excelsa subsp. excelsa
Türkiye´de doğal yayılan diğer J. excelsa taksonları: Juniperus excelsa subsp. polycarpos
Türkiye´de doğal yayılan diğer Juniperus türleri: J.communis, J.drupacea, J.excelsa, J.foetidissima, J.macrocarpa, J.oxycedrus, J.phoenicea, J.sabina
Türkiye'de gözlemlenebilecek bazı diğer Juniperus türleri: J.chinensis, J.squamata, J.virginiana

Kaynaklar

NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Juniperus excelsa. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Haziran 22, 2025, Erişim adresi http://www.floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Juniperus-excelsa-subsp.-excelsa
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Juniperus etimolojisi

excelsa etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi