Karaburun / İzmir - Temmuz 2020 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Eşek Hıyarı

Cucurbitaceae / Ecballium / Ecballium elaterium

Eşekhıyarı (Ecballium elaterium) Kabakgiller (Cucurbitaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı ve Orta Karadeniz, Asıl Ege, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 600m yükseltiler arasında; döküntü alanlar, yol kenarları, nehir yataklarında gelişim gösterirler.

Türkçe literatürde genellikle Eşekhıyarı olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde cırlatan, acı hıyar, şeytan keleği veya acı kavun olarak bilinir. Bilimsel olarak Ecballium elaterium (L.) A.Rich. şeklinde tanımlanır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. A.Rich. kısaltması bilim insanı Achille Richard (1794-1852) için kullanılmıştır.

Morfoloji

Yerden 20-25cm kadar yükselen, sürünücü, çok yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi yatık, sağlam, kıllı ve açık yeşildir. Yapraklar uzun saplı, yumurtamsı-üçgenimsi-kalpsi şekilli, kalın, sert, koyu yeşil renkli; alt kısmı kıllı-kaba tüylü, üst kısmı az pürüzlü; kenarları dalgalı, oldukça içbükey; genellikle 5 lobludur. Çiçeklenme Nisan-Ekim ayları arasında; çiçekler 1-8 cm uzunluğundaki saplar üzerinde; erkek çiçekler 3.5-3.7 cm çapta, taç yaprakları 5 adet, 8-16 x 4-7 mm sarı renkli; dişi çiçekler sıklıkla erkek çiçekler ile birlikte yaprak ile dal arası, taç yapraklar 5 adet ve 6-12 x 3-6 mm boyutlardadır. Meyve sarkık, 3-5 x 1.5-2.5 cm boyutlarda; başta yeşil olgunlaşınca sarımsı renktedir; olgunlaşınca saptan ayrılır, meyvenin dip kısmında açılan delikten tohumlar ve usare dışarı fışkırır. Tohumlar yaklaşık 4 mm boyundadır. Meyve zehirlidir, ancak öz suyunun ilaç sanayi ve alternatif tıpta kullanıldığı bilinmektedir.

listMap

Gözlemler

Gelincik / Sinop
Kasım 2023 ©Serdar Ölez Ecballium elaterium

Hacıenbiya / Şereflikoçhisar / Ankara
Ekim 2021 ©Serdar Ölez Ecballium elaterium

Kula / Manisa
Eylül 2020 ©Serdar Ölez Ecballium elaterium

Karaburun / İzmir
Temmuz 2020 ©Serdar Ölez Ecballium elaterium

Türkiye´de doğal yayılan Ecballium türleri: E.elaterium

Kaynaklar

NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.