Demir Ağacı (Casuarinaequisetifolia) Demirağacıgiller (Casuarinaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Asıl Ege, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Sahillerde, kumluk, fakir ve çorak arazilerde ıslah ve ağaçlandırma için sıklıkla kullanılır. Kirli hava şartlarına ve rüzgara dayanıklıdır.
Türkçe literatürde genellikle Demir Ağacı olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde at kuyruğu olarak bilinir. Bilimsel olarak Casuarinaequisetifolia L. şeklinde tanımlanır.
Casuarina etimolojisi
Casuarina Malay dilinde bir tepeli devekuşu türüne (Casuarius unappendiculatus) verilen ad olan cassowary kelimesinden türetilmiştir; bu isim türe sürgünlerinin cassowary kuşunun tüylerine benzerliğinden dolayı verilmiştir.
equisetifolia etimolojisi
Equisetifolia Latincede `at kılı` anlamına gelen equisetum kelimesi ile `yaprak` anlamına gelen folium kelimesinin birleşiminden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.
Morfoloji
Doğal ortamında 35 m boylanabilen, Türkiye için egzotik, herdem yeşil, odunsu bir türdür. Gövde 50 cm çap oluşturabilen, sık dallı; gövde kabuğu gençlikte kovucuklu, pürüzlü ve açık-gri renkli, yaşlanınca kaba pürüzlü ve dikine çatlaklıdır. Sürgünler iğne yaprağımsı, tüysüz veya havlı, sarkık, 1-2.5 mm çapta, 15-35 cm uzunluktadır; iğne yaprak gibi görülen gerçekte sürgünlerdir. Pulsu yapraklar bu sürgünler üzerinde bulunan 5-20 boğum etrafına, 4-8 adet olarak çevresel dizilmişlerdir; bu pulsu yapraklar ilk bakışta fark edilmez, sürgünün boğumdan kırılması durumunda seçilebilirler. Erkek çiçekler 7-14 cm başak etrafında halka dizilişli; dişi çiçekler yanal odunsu dallarda, küremsi veya silindirik, 9-15 x 10-35 mm boyutlardadır. Meyve odunsu, kozalak formlu; 70-90 tohumludur.
Benzer taxonlarTürkiye´de doğal yayılan diğer Casuarina türleri:C.equisetifolia
Kaynaklar
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)