floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Campanula dersimensis
 
Kutuderesi / Pülümür / Tunceli - Temmuz 2015 © Ahmet Demirtaş
Campanula dersimensisCampanula dersimensisCampanula dersimensisCampanula dersimensis
Gözlem bildir
Beyaz çançiçeği
Campanulaceae / Campanula / Campanula dersimensis
mapmap
Beyaz çançiçeği (Campanula dersimensis) Çançiçeğigiller (Campanulaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de sadece Yukarı Fırat alt bölgesinde doğal yayılış göstermektedir. Tunceli ili için yerel endemik bir türdür; Tunceli yazları sıcak ve kurak ve kışları soğuk, karlı olan karasal, yarı kurak bir iklime sahiptir. Tür, 1040–1130 m rakımlarda kalkerli kayalık alanlarda kaya çatlaklarında yetişir.

Bilimsel olarak Campanula dersimensis Firat & Yildirim şeklinde tanımlanır.

Campanula etimolojisi

Campanula Latincede küçük çan anlamında kullanılır.

dersimensis etimolojisi

Dersimensis epiteti türün Dersim (Tunceli) iline endemik olduğunu veya ilk tür örneğinin Dersim´den alındığına işaret eder. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Firat kısaltması bilim insanı Mehmet Fırat (2008) için kullanılmıştır; Fırat Türkiye´de birçok bitkinin ilk yayınlarını yapan botanikçidir; 1998 yılından bu yana (2021) Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Orta Öğretim Fen Ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır. Yildirim kısaltması bilim insanı Hasan Yıldırım için kullanılmıştır; Yıldırım Türkiye´de birçok bitkinin ilk yayınlarını yapan botanikçidir; halen Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı Öğretim Üyesidir (2022).

Morfoloji


Otsu çok yıllık, monokarpik, kümeler halinde gelişen, kalın köklü bir türdür. Gövdeler çok sayıda, odunsu-tabanlı, dik, koyu yeşil ve 15–85 cm uzunluktadır; dallanmamış veya üst yarısı kısaca dallanmıştır; ucu aşağı kıvrık tüylü veya havlı-kısa havlıdır, yukarıda nadiren neredeyse tüysüzdür. Taban yaprakları ıspatulamsı veya ters mızraksı, 1.5–8 × 0.5–2.3 cm, her iki yüzü yoğun ucu aşağı doğru tüylü ve havlı, kenar genellikle ucu aşağı doğru kısa ve sert kıllıdır; yaprak sapı kanatlıdır. Sap yaprakları ıspatulamsı-ters mızraksı veya eliptik, 1–8 × 0.4–2 cm, her iki yüzü tüylü-havlı, kenar testere dişli veya dişli, kısa ve sert kıllı veya tüylüdür; yaprak sapı yoktur veya kısa ve kanatlıdır. Çiçek durumu başağımsı veya dallanmış başağımsıdır; çiçekler tekil veya 2-3´lü demetler halindedir; sapsız veya 2 mm´ye kadar uzun saplıdır. Brakteler belirgin, her boğumda 1-3 tane, şeritsi-mızraksı, 4-20 mm uzun, her iki yüzü yoğun havlı veya kısa havlı, kenarlar ucu aşağı doğru bakan kısa ve sert kıllıdır. Çanak tüp belirgin koyu yeşil damarlıdır ve damarlar arasında açık yeşil zarsı bir yapı bulunur; çanak loblar geriye doğru kıvrımlı, şeritsi-mızraksı, 3–6 × 1–2 mm, üst kısımlara doğru ucu aşağı doğru kısa ve sert kıllıdır; çanak tırnaklar 1 mm uzunluktadır. Taç açık yeşilimsi sarı veya sarımsı beyaz, silindirik-çan şeklinde, 9–17 × 4–6 mm, 1/5–1/4´üne kadar bölünmüş, dış kısmı tüysüz, iç kısmı uzun tüylüdür; taç loblar üçgen biçimli, 2–4 × 1–2.5 mm, orta damarı ve uç kısım bazen seyrek tüylüdür. Ercikler 5–9 mm uzunluktadır; sapçık 2–3 mm uzunlukta, taban kısmı üçgen biçimli ve 1–1.7 mm genişlikte, kenar kısaca tüylüdür; başçık 3–6 mm uzunluktadır. Boyuncuk 5–11 mm uzunlukta, taç kadar uzun veya hafifçe dışa taşmıştır; tepecik 3 lobludur. Kapsül genişçe yumurta biçimli-silindirik, 2–6 × 1.5–5 mm, tüysüz, belirgin şekilde (9-) 10-çıkıntılıdır; zarsı yapı arasında damarlar kesintiye uğrar ve kapsül (9-) 10 bölme açılır.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Campanula dersimensisKutuderesi / Pülümür / Tunceli
Temmuz 2015 ©Ahmet Demirtaş
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Campanula türleri: C.acutiloba, C.aghrica, C.ajugifolia, C.akgulii, C.aktascii, C.alisan-kilincii, C.alliariifolia, C.antalyensis, C.argentea, C.armena, C.aucheri, C.axillaris, C.balansae, C.bellidifolia, C.betonicifolia, C.betulifolia, C.bipinnatifida, C.bluemelii, C.bononiensis, C.bornmuelleri, C.buseri, C.cervicaria, C.choruhensis, C.collina, C.conferta, C.coriacea, C.crispa, C.cymbalaria, C.damboldtiana, C.davisii, C.delicatula, C.demirsoyi, C.dersimensis, C.drabifolia, C.ekimiana, C.erinus, C.fastigiata, C.flaccidula, C.fruticulosa, C.glomerata, C.grandis, C.hacerae, C.hagielia, C.haradjanii, C.hedgei, C.hierosolymitana, C.iconia, C.involucrata, C.isaurica, C.jacquinii, C.kirikkaleensis, C.kotschyana, C.koyuncui, C.lactiflora, C.latifolia, C.ledebouriana, C.leucosiphon, C.lingulata, C.lycica, C.lyrata, C.macrostachya, C.macrostyla, C.malatyaensis, C.mardinensis, C.massalskyi, C.medium, C.mugeana, C.munzurensis, C.myrtifolia, C.oligosperma, C.olympica, C.ovacikensis, C.pamphylica, C.patula, C.peregrina, C.persica, C.persicifolia, C.peshmenii, C.phrygia, C.phyctidocalyx, C.pinnatifida, C.podocarpa, C.pontica, C.postii, C.propinqua, C.psilostachya, C.ptarmicifolia, C.pterocaula, C.pubicalyx, C.pulvinaris, C.pyramidalis, C.quercetorum, C.radula, C.ramosissima, C.rapunculoides, C.rapunculus, C.raveyi, C.retrorsa, C.reuteriana, C.rimarum, C.rotundifolia, C.rumeliana, C.saxonorum, C.sclerotricha, C.scoparia, C.seraglio, C.sibirica, C.silifkeensis, C.simulans, C.sivasica, C.sorgerae, C.sparsa, C.spathulata, C.stellaris, C.stevenii, C.stricta, C.strigillosa, C.strigosa, C.telephioides, C.telmessi, C.teucrioides, C.tomentosa, C.trachelium, C.trachyphylla, C.tridentata, C.troegerae, C.yaltirikii, C.yildirimlii
Türkiye'de gözlemlenebilecek bazı diğer Campanula türleri: C.poscharskyana




Kaynaklar
  1. Fırat, Mehmet & Özüdoğru, Barış & Yildirim, Hasan. (2022). A new bellflower, Campanula dersimensis (Campanulaceae), from E Anatolia, Turkey. Willdenowia. 52. 167-177. 10.3372/wi.52.52202.
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)