Kocayemiş (Arbutusunedo) Fundagiller (Ericaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 300 m yükseklikler arasında; makilikler, sıklıkla Erica arborea, Pinus brutia veya Arbutus andrachne ile birlikte; sıklıkla kalkerli olmayan topraklarda gelişim gösterir.
Türkçe literatürde genellikle Kocayemiş olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde dağ çileği veya bilyadin (sinop) olarak bilinir. Bilimsel olarak Arbutusunedo L. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.
Morfoloji
4 m kadar boylanabilen, yayvan çalı veya ağaççık formunda, odunsu bir türdür. Gövde kabuğu koyu kahverengi, parçalar halinde dökülen; dallar kısa havlı ve salgılı tüylü; tüyler 1.5 mm kadar uzundur. Yapraklar eliptik-ters mızraksı, 4.5-8 x 2-3.5 cm boyutlarda, keskin uçlu, kenar genellikle belirgin testere dişli; sap 1 cm`den kısadır. Çiçeklenme Eylül-Kasım aylarında; çiçek durumu birleşik salkım, 1-3 dallı; çiçek sapı 4.5-5.5 mm, tüysüz; çanak yapraklar ~1 mm; taç yaprak 6.5-7.5 mm, yeşilimsi beyaz, nadiren kırmızıya çalar, dış kısmı tüysüz, içte tabana yakın uzun tüylü, loblar ~1 mm, geriye bükülmüş; ercik 10 adet; sapçıklar 2.2-3.3 mm, tabanda şişik ve tüylü; başçık ~ 1.5 mm; ovaryum 5 bölmeli, sivilceli, tüysüz; boyuncukovaryumun devamı şeklindedir. Meyve 1-1.7 cm çapta, küresel, koyu kırmızı; yüzey konik sivilceli.
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır. Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlarTürkiye´de doğal yayılan Arbutus türleri:A.andrachne, A.unedo
Kaynaklar
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)