Anchusa azurea

Gelemiş / Kaş / Antalya - Nisan 2025 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Sığırdili

Boraginaceae / Anchusa / Anchusa azurea

Sığırdili (Anchusa azurea) Hodangiller (Boraginaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2500 m yükseklikler arasında; tarlalar, kuru bozkırlar ve benzeri alanlarda doğal gelişim gösterir.

Bilimsel olarak Anchusa azurea Mill. şeklinde tanımlanır. Anchusa Eski Yunancada kozmetik amaçlarla kullanılan bir bitkiye (muhtemelen Alkanna tinctoria) verilen isim olan ἄγχουσα (ánkhousa) kelimesinden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Mill. kısaltması bilim insanı Philip Miller (1691-1771) için kullanılmıştır; Miller İskoç kökenli İngiliz botanikçidir; hayatı boyunca Chelsea Physic Garden´da bahçevan olarak çalışmıştır; 1731 yılında The Gardener´s Dictionary adlı eserini yayınlamıştır.

Morfoloji

20-150 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler dik, kaba kıllı veya strigozdur. Yapraklar 50-200 x 6-40 mm boyutlarda, şeritsi-eliptik, mızraksı veya ters mızraksı formdadır; kenarlar tam veya zayıfça dalgalı-küt dişlidir; tüy örtüsü yoğun yumuşak veya sert ince kıllardan oluşur. Çiçeklenme Nisan-Temmuz ayları arasında gerçekleşir; çiçek kurulu meyvelenme döneminde belirgin olarak büyür; brakte küçük ve şeritsi-mızraksı formdadır; çanak çiçekte ~ 8 mm, meyvede 12-15 mm uzunluktadır ve hemen hemen tabana kadar şeritsi, keskin uçlu loblara bölünmüştür; taç menekşe rengi veya derin mavi renktedir, nadiren soluk veya beyaz olabilir, taç tüpü 6-10 mm uzunlukta, loblar 5-8 mm genişliktedir; ercikler tüpün üst kısmına bağlı durumdadır. Sert kabuklu küçük meyve 6-10 x 2-3 mm boyutlarda ve dikdörtgenimsidir.

Türkiye'de 3 farklı varyetesi gözlenmiştir:

Yapraklar otsu, sert kıllı veya kıllı
- Yapraklar kıllı veya siğilli-sert kıllı; üst yapraklar şeritsi ...var. azurea
- Yapraklar sert kıllı ve havlı; üst yapraklar genişçe mızraksı ...var. macrocarpa
Yapraklar derimsi, seyrek sert kıllı ...var. kurdica

Gözlemler

Yapraklı / Çankırı
Haziran 2025 ©Ayşe Yılmaz Anchusa azurea

Gelemiş / Kaş / Antalya
Nisan 2025 ©Serdar Ölez Anchusa azurea

Kösedere / Karaburun / İzmir
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Anchusa azurea

Karamık Karacaören / Çay / Afyonkarahisar
Haziran 2023 ©Serdar Ölez Anchusa azurea

Seyitgazi / Eskişehir
Mayıs 2023 ©Serdar Ölez Anchusa azurea

Sinonim adlandırmalar: Anchusa azurea var. azurea
Türkiye´de doğal yayılan diğer A. azurea taksonları: Anchusa azurea var. azurea, Anchusa azurea var. kurdica, Anchusa azurea var. macrocarpa
Türkiye´de doğal yayılan diğer Anchusa türleri: A.aegyptiaca, A.arvensis, A.azurea, A.cespitosa, A.gmelinii, A.hybrida, A.konyaensis, A.leptophylla, A.limbata, A.officinalis, A.procera, A.pusilla, A.strigosa, A.stylosa, A.thessala

Kaynaklar

Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1988). Flora of Turkey and the east Aegean islands. Edinburgh University Press.
Anchusa azurea. (2020, June 23). Kocaeli Bitkileri. https://kocaelibitkileri.com/anchusa-azurea/
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Anchusa azurea. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Haziran 26, 2025, Erişim adresi http://www.floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=904
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Anchusa etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler