Dağyolu / Pülümür / Tunceli - Haziran 2023 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Çarşakçançiçeği

Campanulaceae / Campanula / Campanula oligosperma

Çarşakçançiçeği (Campanula oligosperma) Çançiçeğigiller (Campanulaceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de sadece Yukarı Fırat alt bölgesinde yayılış göstermektedir. Munzur dağlarında (Erzincan ve Tunceli); kalkerli yamaçlar ve serpantin alanlarda gözlemlenebilir. C.oligosperma´nın taç rengi mavi, menekşe olarak tanımlanmasına karşın, Dağyolu/Pülümür´de gözlemlenen beyaz taçlı örneğin de C.oligosperma olduğu varsayılmıştır.

Bilimsel olarak Campanula oligosperma Damboldt şeklinde tanımlanır. Campanula Latincede küçük çan anlamında kullanılır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Damboldt kısaltması bilim insanı Jürgen Damboldt (1937-1978) için kullanılmıştır.

Morfoloji

Tüysüz çok yıllık bitkiler. Gövde dik, 13-60 cm uzunluğunda, 3-6 mm çapında 1-3 adet, gençken beyazımsı-grimsi, olgunlaşınca mor renkli. Yapraklar basit mavimsi yeşil, az çok etli, tüysüz, kenarlarında ileriye dönük sert taraksı tüylü. Taban yaprakları ters mızraksıdan kaşıksıya, uçlar az çok küt (2-) 3.70-9.30x0.70-2.32 cm, üst gövde yaprakları genişçe yumurtamsı veya dairesel, sapsız, uçta sivri, çiçek kümesini içine almakta, 0.80-3.60 cm uzunluğunda, az çok kulakçıklı. Çiçek durumu başak şeklinde; çiçekler dik, sapsız yaprak koltuklarında 2-5 ‘erli, bazen tek tek; çanak yaprak tüysüz, dişler mızraksı, 3-5 mm uzunluğunda tüysüz bazen kenarları tüylü. Korolla silindirik veya çansı, dışta tüysüz içte tüylü 8-9 (-17) mm uzunluğunda, mavi, menekşe renginde; loblar üçgenimsi, uçta sivrimsi 3-5 mm uzunluğunda. Filamantler 2 mm boylarında, tabanda genişlemiş ve genişleyen kısımlarda kenarları tüylü; anterler yaklaşık 6 mm boyunda, tabanda hafif kulaçıklı, filamantlere tabandan bağlı sitilus orta kısımlarda yoğun tüylü 9.5-12mm uzunluğunda, hafifçe korolladan dışarıya fırlak. Sitigma 3 tane. Ovaryum kaliks arası boğumlu. Kapsül küremsi, 4.5-6x3.5-4mm, alt kısımlarından yarılarak açılır. Tohumlar yassılaşmış, elips şekilli, parlak kahverengi renginde, 3-4x 2-3mm, yüzey çizgili.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan Campanula türleri: C.acutiloba, C.aghrica, C.ajugifolia, C.akgulii, C.aktascii, C.alisan-kilincii, C.alliariifolia, C.antalyensis, C.argentea, C.armena, C.aucheri, C.axillaris, C.balansae, C.bellidifolia, C.betonicifolia, C.betulifolia, C.bipinnatifida, C.bluemelii, C.bononiensis, C.bornmuelleri, C.buseri, C.cervicaria, C.choruhensis, C.collina, C.conferta, C.coriacea, C.crispa, C.cymbalaria, C.damboldtiana, C.davisii, C.delicatula, C.demirsoyi, C.dersimensis, C.drabifolia, C.ekimiana, C.erinus, C.fastigiata, C.flaccidula, C.fruticulosa, C.glomerata, C.grandis, C.hacerae, C.hagielia, C.haradjanii, C.hedgei, C.hierosolymitana, C.iconia, C.involucrata, C.isaurica, C.jacquinii, C.kirikkaleensis, C.kotschyana, C.koyuncui, C.lactiflora, C.latifolia, C.ledebouriana, C.leucosiphon, C.lingulata, C.lycica, C.lyrata, C.macrostachya, C.macrostyla, C.malatyaensis, C.mardinensis, C.massalskyi, C.medium, C.mugeana, C.munzurensis, C.myrtifolia, C.oligosperma, C.olympica, C.ovacikensis, C.pamphylica, C.patula, C.peregrina, C.persica, C.persicifolia, C.peshmenii, C.phrygia, C.phyctidocalyx, C.pinnatifida, C.podocarpa, C.pontica, C.postii, C.propinqua, C.psilostachya, C.ptarmicifolia, C.pterocaula, C.pubicalyx, C.pulvinaris, C.pyramidalis, C.quercetorum, C.radula, C.ramosissima, C.rapunculoides, C.rapunculus, C.raveyi, C.retrorsa, C.reuteriana, C.rimarum, C.rotundifolia, C.rumeliana, C.saxonorum, C.sclerotricha, C.scoparia, C.seraglio, C.sibirica, C.silifkeensis, C.simulans, C.sivasica, C.sorgerae, C.sparsa, C.spathulata, C.stellaris, C.stevenii, C.stricta, C.strigillosa, C.strigosa, C.telephioides, C.telmessi, C.teucrioides, C.tomentosa, C.trachelium, C.trachyphylla, C.tridentata, C.troegerae, C.yaltirikii, C.yildirimlii
Gözlem bildirilen diğer Campanula türleri: C.poscharskyana

Kaynaklar

Dumlupınar, A. F. (2014). Campanula Oligosperma Damboldt, Campanula Yildirimlii Kit Tan & Sorger Ve Campanula Ptarmicifolia Lam. (Campanulaceae) Türleri̇ni̇n Anatomi̇k, Morfoloji̇k Ve Ekoloji̇k Özelli̇kleri̇ Üzeri̇ne Bi̇r Çalışma [Unpublished master´s thesis]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Campanula etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler