Balpayam / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Yunussalebi

Orchidaceae / Ophrys / Ophrys phrygia

Yunussalebi (Ophrys phrygia) Salepgiller (Orchidaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Konya, Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1700 m yükseltiler arasında; makilikler, friganalar, meşe çalılıkları, çam ormanları ve kavaklıklarda; sıklıkla nemli alanlarda; kalkerli ve şist (kiltaşı) topraklarda gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Ophrys phrygia H.Fleischm. & Bornm. şeklinde tanımlanır. Ophrys cins adı eski Yunancada `kaş` anlamına gelmektedir; çeşitli türlerin dudaklarının tüylü kenarlarına atıfta bulunur. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. H.Fleischm. kısaltması bilim insanı Hans Fleischmann (1875-1928) için kullanılmıştır. Bornm. kısaltması bilim insanı Joseph Friedrich Nicolaus Bornmüller (1862-1948) için kullanılmıştır.

Morfoloji

65 cm kadar boylanabilir. Yapraklar 4-5 adet ve dikdörtgenimsi-mızraksıdır. Çiçek durumu 8 kadar çiçek taşıyabilir ve 30 cm´e kadar boyda seyrek başak formludur; bazen çok seyrektir, en alttakiler birbirinden 8 cm´e kadar ayrıktır. Çanak yumurtamsı veya yumurtamsı-mızraksı formda ve 15 x 7 mm boyutlara kadardır, gül rengi-menekşe rengine çalar, yeşil orta damarlıdır; sırt kısım dik, yanal yayılı veya ± geriye bükülmüş olabilir. Taç küçük, üçgen biçimli veya üçgenimsi-yumurtamsı, 2.5-3.5 mm boyda, küt uçlu, gül rengi-eflatun ve kadifemsi tüylüdür. Dudak oldukça geniş, 10-13 mm ve 3 lobludur; yanal loblar küçük ve dışarı doğru bükük 4 mm boynuzludur; orta lob yumurtamsıdır, kenarları geriye doğru kıvrımlıdır, kısaca kahverengimsi-kadifemsi tüylüdür; desenler genellikle orta lobun yarısını kaplar, farklı loblu sarımsı şeritler yumurtamsı kadifemsi tüylü bir bölgeyi çevreler; uç kısım dışa doğru gerilmiş, sarımsı-yeşil renkte ve genişçe yumurtamsıdır, sıklıkla ucu üç dişlidir.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan Ophrys türleri: O.amanensis, O.apifera, O.aramaeorum, O.argolica, O.blitopertha, O.bombyliflora, O.bornmuelleri, O.candica, O.cilicica, O.cinereophila, O.climacis, O.episcopalis, O.ferrum-equinum, O.fusca, O.heldreichii, O.hittitica, O.holoserica, O.iricolor, O.isaura, O.konyana, O.kreutzii, O.levantina, O.lutea, O.lycia, O.lyciensis, O.mammosa, O.oblita, O.oestrifera, O.omegaifera, O.phaseliana, O.phrygia, O.reinholdii, O.schulzei, O.speculum, O.sphegodes, O.tenthredinifera, O.transhyrcana, O.tremoris, O.ulupinara, O.umbilicata, O.urteae

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Ophrys etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler